سقط جنين در طول تاريخ همواره بحث انگيز بوده و تمام اديان و مذاهب مختلف و جامعه پزشكي و بشري نسبت به آن موضع گيري نموده اند. سازمان بهداشت جهاني تخمين مي زند كه يك هشتم مرگ ناشي از حاملگي به علت عوارض سقطهاي غيرقانوني است. سقط جنین، یکی از موضوعات اجتماعی است که در جوامع مختلف بشری دیدگاه های مختلفی در مورد آن وجود دارد. قوانین اکثر کشورها به دلایل مذهبی و جمعیتی سقط جنین را ممنوع دانسته اند.
در دین مبین اسلام حیات موهبت الهی است و از حقوق اساسی انسان محسوب می شود. از دیدگاه مراجع شرعی و قانونگذاری سقط جنین تنها در جهت پیشگیری از آسیب های قطعی وارده به مادر یا جنین یا کل جامعه جایز شمرده شده و در غیر از این مورد جرم بوده و مجازات دارد. بر اساس تعاریف موجود سقط جنین به دو دسته عمدی و غیر عمدی تقسیم می شود. سقط عمدی عبارتند از: طبی یا درمانی و جنایی، سقط غیر عمدی شامل سقط خودبخودی و سقط در اثر تروما است. نگرانی های اجتماعی که اکنون وجود دارد در دسته سقط های عمدی از نوع جنایی قرار دارد که به آن سقط غیر ایمن و ناسالم نیز گفته می شود.
به طور کلی می توان گفت سقط از هر نوعی که باشد تهدیدی عمده ای در جهت سلامت زنان محسوب می گردد و بیانگر شکاف هایی در بهداشت عمومی جامعه است. در مطالعات مختلف دلايل سقط عمدي حاملگي ناخواسته، وضعيت اقتصادي نامطلوب، فاصله كم بين فرزندان، ادامه تحصيل، نامطلوب بودن جنس جنين، افزايش سن مادر و همسر، تحصيلات بالاي مادر، اشتغال مادر، عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک، اعتیاد همسر به مواد مخدر مي باشد. لذا در هنگام طراحي مداخلات آموزشي براي كاهش اقدام به سقط عمدي، اين گروه از زنان نه تنها بايستي از مخاطبين آموزش دهندگان سلامت بوده، بلكه آموزش دهندگان سلامت بايد در مواجه با اين مادران علاوه بر آموزشهاي گروهي در جهت ارتقاء آگاهي و درك آنان، از شيوه هاي موثر مشاوره اي چهره به چهره و فردي جهت تغيير نگرش و رساندن آنان به سطوح بالاي شناختي تجزيه و تحليل و ارزشيابي عوارض و عواقب ناشي از اقدام به سقط عمدي استفاده نمايند تا بتوانند تاثير عوامل تعديل كننده راكمرنگ كنند.
عوارض سقط جنین عمدی شامل موارد زیر است:
-خونریزی شدید
- عفونت
- آسیب دهانه رحم
- سوراخ شدن رحم
- سقط جنین ناقص
- آسیب به اندام‌های داخلی
- مرگ
اثرات سقط جنین بر سلامت روان مادر
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند سقط جنین علاوه بر آسیب به سلامت جسم باعث آسیب به سلامت روان مادر نیز می گردد. در مورد بعضی خانم‌ها، این هیجانات منفی می‌توانند بسیار قوی باشند و ممکن است درعرض چند روز یا بعد از چند سال رخ بدهند. این واکنش روحی و روانی، نوعی اختلال استرس پس از سانحه است که احتمالا علائم زیر را دارد:
•افسردگی
•تغییرات در خلق خو و بی انگیزگی
•کاهش سطح انرژی
•کاهش میزان تمرکز
•تغییرات وزن
•اختلال در خواب و کابوس دیدن
•یادآوری صحنه‌های سقط جنین
•افزایش استرس و اضطراب
•احساس گناه
•اختلال در روابط زناشویی
•روآوردن به مواد مخدر و الکل
•در موارد شدیدتر تصمیمات خودکشی
عوارض طولانی مدت سقط جنین:
- نارسایی سرویکس
سقط جنین عمدی باعث ضعیف شدن دهانه رحم شده و این مسئله ریسک زایمان زودرس را در بارداری بعدی افزایش می‌دهد. زنانی که سقط جنین عمدی دارند، بیشتراز دو برابر سایرین ممکن است دربارداری بعدی نوزاد کمتر از 26 هفته به دنیا بیاورند.
- بیماری‌های مقاربتی و التهابی لگن
حضورکلامیدیا در کانال دهانه رحم در زمان سقط جنین عمدی در زنانی که علامتی ندارند، ریسک التهاب لگن را افزایش می‌دهد. التهاب لگن می‌تواند عواقب جدی از جمله ناباروری، بارداری خارج از رحم، تشکیل آبسه و درد مزمن لگن داشته باشد.
- ناباروری و مشکلات در بارداری و زایمان بعدی
عوارضی که ناشی از سقط جنین عمدی می‌باشند، مانند عفونت و آسیب رحم، می‌توانند منجر به بروز ناباروری شود. سقط جنین در سه ماهه اول بارداری به وسیله کورتاژ می‌تواند موجب سندرم آشرمن شودکه ریسک سقط جنین ناخواسته در بارداری بعدی را افزایش می‌دهد.
ازآنجا که سقط جنین عمدی تبعات زیادی برای خانواده و اجتماع دارد انتظار می رود دست اندرکاران بهداشتی، گروههای پرخطر جامعه را شناسایی نموده و آموزش های لازم و مشاوره های فردی درجهت آگاه سازی بیشتر و تغییر نگرش و باورهای آنان در خصوص عوارض وخیم ناشی از سقط عمدی را ارائه نمایند.
تهیه کننده: مرجان امیری
کارشناس برنامه سلامت مادران
شبکه بهداشت ودرمان شهرستان مبارکه
اردیبهشت ماه1402