بخش مهمی از رازهای شادی و سلامت سالمندان به تفریح آنها مرتبط است که اغلب کمتر به آن توجه می شود، چون اغلب ما فکر می کنیم آنها بیشتر به استراحت و محیط آرام نیاز دارند. اما اگر کمک کنیم تا سالمندان بخشی از زمان خود را به تفریح اختصاص دهند، سلامت روانی و جسمی شان تضمین می شود.
تفریح در سالمندان متفاوت تر از جوانان است و باید با توجه به شرایط آنها، تفریحی مناسب برایشان در نظر گرفته شود. تفریح سالمندان به عوامل مهمی مانند سن، فرهنگ، میزان تحصیلات، علایق، اعتقاد و عادت ها بستگی دارد و اگر موارد گفته شده در نظر گرفته نشود، چه بسا تفریح برای سالمند آزاردهنده نیز می شود.
تفریحات در نظر گرفته شده برای سالمند باید انرژی و نشاط بیشتری به او بدهد؛ بدون اینکه آزار و اذیتی به او برساند. تفریحی مانند بازی شطرنج ممکن است برای سالمندی مفید و برای سالمند دیگری خسته کننده و حتی مضر باشد یا اگر به سالمندی که بیماری ریوی یا آرتروز شدید دارد توصیه کنیم هر روز پیاده روی کند، در واقع نه فقط موجب آزار او شده ایم، بلکه ممکن است سلامت جسمی او را هم به خطر اندازیم. باید دید فرد از چه چیز لذت می برد. فرض کنید برای سالمند موسیقی امروزی می گذارید، شاید او از این موسیقی لذت نبرد و حتی باعث ناراحتی اش هم شود، ولی وقتی موسیقی با توجه به روحیات او انتخاب شود، می تواند در او حس خوشی زنده کند. البته تفریحی مانند ورزش نیازی به شناخت روحیه سالمند ندارد و ورزش به همه سالمندان توصیه می شود. برخی از تفریحات و سرگرمی های توصیه شده جهت سالمندان شامل موارد زیر می باشد:
حضور در محافل مذهبی
فعالیت های مذهبی مانند مراسم دعا، حضور در مساجد، تشکیل گروه های مذهبی، خواندن و تفسیر قرآن کریم، سرگرمی عبادتی و مفرحی برای سالمندان است که به آنها لذت زیادی می دهد و تاثیر زیادی در بالا بردن روحیه دارد. شاید کمتر تصور شود که حضور در مجالس و مراسم مذهبی می تواند برای سالمندان سودمند باشد. بودن در چنین جمع هایی سبب می شود بعد معنویات در زندگی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و همین امر می تواند سلامت و تعادل روانی سالمند را ارتقا دهد. از دیگر سو گروهی از سالمندان که در گذشته به این مراسم می پرداختند و در این قبیل جمع ها حضور داشتند کماکان تمایل به حضور دارند و ممکن است با این حضور بیشتر باور کنند که سالمندی پایان زندگی نیست. سالمندانی که عادت به حضور در چنین مجالسی دارند حس خوب دوران گذشته را تجربه خواهند کرد و به احتمال قوی نشاط بیشتری خواهند داشت.
حضور در جلسه های شعرخوانی
جلسه های شعرخوانی و حفظ کردن شعر نیز مواردی هستند که سالمندان علاقه زیادی به آن نشان می دهند. سالمندانی که سواد خواندن و نوشتن دارند و از قبل به ادبیات و شعرخوانی علاقه داشتند، بهتر است محافل ادبی را بشناسند و در آن حضور پیدا کنند.
ورزش و فعالیت فیزیکی
تفریح فیزیکی یا همان ورزش از دو جنبه مهم است؛ گروه های متشکل از سالمندان، به آنها حس تعلق اجتماعی می دهد و اینکه هنوز در اجتماع حضور دارند. یکی از مشکلات بزرگ سالمندان بعد از بازنشستگی این است که احساس جدایی از جامعه پیدا کرده و فکر می کنند جامعه دیگر نیازی به آنها ندارد؛ ولی تشکیل چنین گروه هایی تعلق اجتماعی فرد را تقویت می کند و سلامت روان او را بهبود می بخشد. اهمیت دوم در این است که سالمند با حضور در چنین گروه هایی با افراد جدیدی آشنا می‌شود و دامنه ارتباطی اش گسترش می یابد. در واقع از تنهایی و عزلت نشینی بیرون کشیده می شود. توجه کنید که برای سالمندان خود محیط هایی با ویژگیهای امنیتی مناسب مانند کفپوش مناسب و داشتن کادر مجرب انتخاب کنید. از ورزش های پیشنهادی می توان حرکات مقاومتی و هوازی و تای چی و یوگا را نام برد.
شرکت در تورهای گردشگری
امروزه انواعی از تورهای گردشگری ترتیب داده شده که امکان سفر سالمندان را به نقاط مختلف شهر، کشور یا حتی دیگر کشورها فراهم می کند. برای پیدا کردن مکانهای گردشگری مناسب باید فرهنگ و اعتقادات او نیز در نظر گرفته شود. برای مثال اگر فردی مذهبی باشد، شرکت در مراسم مذهبی و یا سفر های زیارتی مناسب است. در غیر این صورت بازدید از اماکن تاریخی و طبیعت گردی و گوش دادن به موسیقی مناسبتر است.
بازی‌های فکری و رایانه ای
امروزه روی بازی های فکری مانند حل کردن جدول یا شطرنج تاکید زیادی می شود. این بازی ها می‌تواند دمانس یا زوال عقل را به تاخیر بیندازد. گزینه دیگر برای ایجاد نشاط در روحیه سالمندان ، بازی های رایانه ای است. اگر فکر میکنید که بازی های رایانه ای مناسب سالمندان نیستند شاید متعجب شوید که نه تنها 15% از بازیکنان دنیا در سال 2020 میلادی سالمند محسوب می شوند، بلکه بعضی از بازی های رایانه ای مخصوص سالمندان طراحی شده اند. بازی های رایانه ای طوری طراحی شده اند که فعالیت مغزی سالمندان را زیاد می کنند و برای سالمندان جذاب هم هستند و همچنین برای افزایش اعتماد بنفس، خالی کردن تنش های روزانه و در نتیجه رسیدن به آرامش در بلند مدت، ورزش ذهنی و در نتیجه دور کردن آلزایمر ، ایجاد زمانی برای با هم بودن ، ایجاد دوستی های جدید، ایجاد هیجان و شادابی بسیار مناسب می باشند. گاهی به دلایل مختلفی همچون شیوع بیماری کرونا در سطح کشور برگزاری دورهمی ها و یا خارج شدن از خانه که عضو رفتارهای خطرناک می باشند غیر ممکن و غیر منطقی می باشند ،از اینرو می توان از بازی های رایانه ای برای سرگرم کردن سالمندان استفاده نمود.
تفریح در منزل
برای تفریح این سالمندان باید تدابیری در خانه اندیشیده شود؛ مثلا می توان جلسات قرآن خوانی را به صورت هفتگی یا ماهانه در خانه برگزار کرد. هر روز ساعتی را به موسیقی مورد علاقه سالمند اختصاص داد. موسیقی های آرام بخش در سالمندانی که دچار آلزایمر هستند، باعث آرامش بیشتر می شود و حتی تاثیراتی نسبی در بهبود وضعیت شناختی شان دارد. گوش دادن موسیقی آرام قبل از خواب برای سالمندانی که اختلال خواب دارند، مفید است و باعث بهبود در خواب می‌شود.
منبع : کتاب من و دوران سالمندی و اینترنت
تهیه و تنظیم: واحد سلامت خانواده و جمعیت شبکه بهداشت و درمان شهرستان مبارکه